Saturday, March 31, 2012

وەزارەتی تەندروستی یەكەمه


د. رەوشت رەشید

ئەگەر رەخنەگرێك سەیری ئەم مانشێتەی سەرەوە بكات رەنگە بڵێت: شتی وا نیە، هەرگیز وەزارەتی تەندروستی یەكەم نەبووەو هەمیشە دونیایەك گەندەڵی و ناعەدالەتی تێدا هەبووە. بەدیوێكی تریش رەنگە یەكێك لە فەرمانبەرەكانی وەزارەتی تەندروستی بڵێـت: ئۆخەی ئەوە نەمردم و جارێكیان بیستم كە وەزارەتەكەی ئێمە یەكەمە. من بە كاكەی رەخنەگرو بە فەرمانبەرە هێژاكەی وەزارەتی تەندروستی و بە خوێنەرانی خۆشەویستیش دەڵێم: هیچ خۆتان مشەوەش و سەخڵەت مەكەن و با ئەم مانشێتە توشی حەپەسانتان نەكات، بەڵێ‌ وەزارەتی تەندروستی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەپێی راپۆرتی لێژنەی چاكسازیی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان لەریزی پێشەوەیە و پێشەنگە. بەڵام  لە خزمەت و لە پاكیی و لە یەكسانی و لە خەمخۆریی نا، بەڵكو لە گەندەڵیی.
بەڵێ‌ راپۆرتی لێژنەی چاكسازی سەرۆكایەتی هەرێم ئەوەی خستۆتە روو كە خراپترین وەزارەت، وەزارەتی تەندورستیە و باس لە دونیایەك گەندەڵی و نارێكی ناو وەزارەتەكە دەكات. ئنجا ئەگەر حكومەت و سەرۆكایەتی هەرێم خۆیان باسی ئەو گەندەڵیە بكەن ئەی دەبێ‌ ئەوەی باس نەكراوە چەند و چۆن بێت؟!!
كەسێك سەردانی نەخۆشخانە و دەرمانخانەو تاقیگەو بازاری پزیشكیی و سەنتەرەكانی چارەسەریی و كایەكانی تایبەت بە تەندروستیی بكات و گوێ‌ لە گلەیی هاوڵاتیان وكارمەندان و پزیشكان ورۆژنامەنوس و رەخنەگران بگرێت تتێدەگات كە ئەوەی لەراپۆرتەكەدا هاتووە دڵۆپێكە لە روبارێك و سیستەمی تەندروستی لە هەرێمی كوردستان یەكێكە لە سیستەمە هەرە نارێك و گەندەڵ و دواكەوتوەكانی دونیا.
بەڵام كاتێك سەرۆكایەتی هەرێم و دەسەڵات دێن وەكو چاودرێرێك و وەكو دادوەرێك  ئەم راستیانە دەخەنە روو پرسیارێكی زۆر سادە دێت بە هزری هموو كەسێك ئەویش ئەوەیە كێ‌ لەم هەموو ناعەدالەتی و گەندەڵیە بەرپرسە و ئەم باروودۆخە بۆ گەیشتە ئەمرۆو ئایا خودی دەسەڵات دەكەوێتە كوێی ئەم هاوكێشەیەوە؟
من پێم وایە بەرپرسی یەكەم لەم گەندەڵیە هەردوو هێزە سیاسیە باڵا دەستەكەی كوردستان و دەسەڵات خۆیەتی. ئەوان بوون داروبەردی وڵاتیان بەسەر دوو رەنگدا دابەش كردو حیزبایەتیان بردە ناو سەرجەم كایەكانی ژیانی ئێمە. ئەوان بوون وایان كرد سەرجەم پۆست و پایە ئیداری و خزمەتگوزاریەكان لەسەر بنەمای حیزبی بدرێن بە خەڵك و لە بەرپرسی یەكەیەكی بچوكی ناو نەخۆشخانەیەك بگرە تا سەرجەم پۆستە هەستیارو گرنگەكانی كایەی تەندروستی لەسەر بنەمای حیزبی دابەش بكرێنن و وەكو مەنحەیەك لە حیزبەوە بدرێن بەخەڵكانێك كە رەنگە شایەنی ئەو پۆستە نەبووبن. لەسایەی ئەم بەحیزبیكرنەشەوە چاو لەدونیایەك گەندەڵی و ناعەدالەتی و دونیایەك تاوانی زاتەحیزبیەكانی نێو كایەكانی تەندروستی پۆشرا. ئیدی ئەوانەی نزیك بوون لە حیزب و دەسەڵات لەرێگەی بازرگانیكردن بە تەندروستی و گیانی خەڵك بوون بە دەوڵەمەندو پایەداری گەورەی ئەم وڵاتە و كەسیش نەبوو پێیان بڵێت بۆ.
بۆیە كاتێك دەسەڵات دێت گلەیی لە وەزارەتی تەندروستی دەكات دەبێت ئەوەی لەبیر نەچێت كە خۆی بەرهەمهێن و داهێنەری گەندەڵیەكانی نێو ئەم وەزارەتەیە. خۆی بەرپرسی یەكەمی  ئەم دۆخە گەندەڵ و نادروستەیە. هەربۆیەش بەرپرسیارێتی یەكەمی چاكسازی و گۆڕین دەكەوێـە ئەستۆی خودی دەسەڵات بە سەرجەم سەرۆكایەتیەكانیەوە.
 بڵاوكردنەوەی راپۆتیش لەسەر ئەم گەندەڵیە رەنگە سەرەتاییترین و سادەترین هەنگاو بێت بۆ پیاچوونەوە بە هەمووئەو تاوانانەو سزادانی ئەنجامدەرانی و هەوڵدان بۆ دووبارەنەبونەوەیان و گۆڕینی تێكرای سیستەمی سەقەتی تەندروستی لە كوردستان.

ئێستاش چاككردنی ئەم بارودۆخە تەنها بەوە نابێت بڵێن فڵان كەس گەندەڵ بوو تەواو، لەوەو دوا چاكی دەكەین. دەبێـ هەنگاوی یەكەم ئەوە بێت بەپێی یاسا سزای هەموو ئەو كەسانە بدرێت كە بەرهەمهێنی ئەم دۆخە بوون و سەرجەم فایلە كۆنەكانیش بهێنرێنە دەرەوەو لێژنەی لێكۆڵینەوەیان بۆ دروست بكرێت. 

Monday, March 5, 2012

ئیسعافەكەی حكومەت (دەبلی) نیە!!


د. رەوشت رەشید

ماوەیەك بەر لە ئێستا لە شاری سۆران مناڵێك لەكاتی خواردن شتێك لە بۆری هەناسەی گیر ئەخوات و ئەیبەن بۆ نەخۆشخانەی سۆران. لەوێ‌ دوای پشكنین پێیان دەڵێن دەبێت بەپەلە بگەیەنرێتە هەولێر و لەوێ‌ بە جیهازی برۆنكۆسكۆپ بۆی دەربهێنن. هەر لە نەخۆشخانەكەشەوە تەلەفۆن دەكەن بۆ پزیشكی ئێشكگری لوت و قورگ و گوێ‌ ی تایبەتمەند بە برۆسكۆپ لە هەولێر و ئاگاداری دەكەنەوە كە حاڵەتێكی ئاوها هەیە بۆئەوەی خۆی و ستافەكەی بۆكاری پێویست ئامادە بكات. بەڵام دوای دوو سەعات پزیشكەكەی هەولێر سەیر دەكات هێشتا مناڵەكە نەگەیشتۆتە هۆڵی نەشتەرگەری لە هەولێر بۆیە تەلەفۆن دەكاتەوە بۆ نەخۆشخانەی سۆران و پرسیاریان لێدەكات ئاخۆ ئەو مناڵە بۆ نەگەیشت ؟ برادەران لە سۆران وەڵام دەدەنەوەو دەفەرموون : بە شۆفێری ئیسعافەكەی نەخۆشخانەمان ووت ئەم مناڵە وەزعی شڕە و بەپەلە بیگەیەنە هەولێر بەڵام كاكەی شوفێر ووتی ناتوانم چونكە رێگا بەفرو سایەقەیە ئیسعافەكەشمان دەبلی نیە بۆیە ئەترسم لە رێگا پەكمان بكەوێـت. ئیدی ناچار خزموكەسی مناڵەكە رۆیشتوون لەدەرەوەی نەخۆشخانە سەیارەیەك بدۆزنەوە كە دەبڵی هەبێت.
بەڵی بەرێزان ئیسعافەكەی حكومەت دەبڵی نەبوو بۆیە خزموكەسی مناڵەكە دوای گەرانێكی زۆر سەیارەی خێرخوازێك دەدۆزنەوە كە دەبلی هەیە و مناڵەكەی پێ‌ دەگەیەننە هەولێر. ئەوەشتان بۆ باس ناكەم مناڵەكە لەرێگا چی ئازارو ئەزیەتێكی بینیوە چونكە ئەم سەیارەیە هیچ رێوشوێنێكی تایبەت بەگواستنەوەی نەخۆشی تیا نیە كە گرنگترینیان جیهازی ئۆكسجینە. ئیدی هەرچۆنێك بێت مناڵەكە لەرێگەی سەیارەی خێرخوازێك بەبێ‌ هەبوونی جیهازی ئۆكسجین و بە هەناسەسواریی دەگەیننە هەولێر و لەوێ‌ خۆشبەختانە چەند خولەكێك پێش ئەوەی مناڵەكە بەتەواوی پەكی بكەوێت فریای دەكەون و لە مردن رزگاری دەكەن.
كاتێك ئەم بەسەرهاتە دەخوێنینەوە پێش هەموو شتێك پرسیارێكی زۆر سادە دێت بە خەیاڵمان ئەویش ئەوەیە: بۆ دەبێت لە تێكرای دەڤەری سۆران جیهازێكی سادەی برۆنكۆسكۆپ و پسپۆرێكی تایبەت بە بەكارهێنانی ئەم جیهازە نەبێـت بۆئەوەی لەكاتی روودانی حاڵەتێكی ئاوها بتوانێت خەڵك لە مردن رزگار بكات و بۆدەبێـت تێكرای دەڤەری باڵەكایەتی و  سۆران و رواندز و سیدەكان و بارزان و هەریر و خۆشناوەتی  وسەرجەم  شارو شارۆچكەكانی سەر بەم دەڤەرانە لەحاڵەتێكی ئاوهادا پەنا ببەن بۆ پایتەخت و ئەو هەموو رێگا دوورە ببرن بۆ چارەسەركردنی نەخۆشێك؟
پرسیارێكی تر ئەوەیە بۆدەبێت ئیسعافی نەخۆشخانە سەیارەیەكی ئاوها بێكەڵك بێت كە نەتوانێـت لەرۆژێكی بەفراویدا بجولێت و نەخۆش بگوازێتەوە، شەرم نیە نەخۆشخانە پەنا بۆ سەیارەی خەڵك ببات بۆ گواستنەوەی نەخۆشەكانی؟ ئەوپەری گەندەڵی نیە حكومەتێك كە بودجەی ساڵێكی 13 تریلیۆن و 600 ملیار دینار بێت نەتوانێت لەلایەك سێتێكی برۆنسكۆپ كە نرخی باشترین جۆری لە 40000 دۆلار تێپەرناكات لەگەڵ پزیشكێكی پسپۆری بەكارهێنانی ئەم جیهازە بۆ دەڤەرێكی گەورەی وەكو سۆران دابین بكات ولەلایەكی تریش نەتوانێت چەند ئۆتۆمبیلێكی باش بۆگواستنەوەی نەخۆشەكان لەنێوان سەنتەرەكانی چارەسەری ئامادە بكات؟
ئایا ئەمەیە ئەو خزمەتگوزاریانەی كە لە دەزگاكانی راگەیاندن لافی پێ‌ لێدەدەن و زوو زوو وەكو منەت دەیدەنەوە بەچاوی خەڵكی كوردستان؟ ئایا ئەمەیە ئەو پەیمانانەی لەكاتی هەڵبژاردن بەخەڵكتان دەدا؟ ئایا ئێمە بۆئەوە دەنگماندا و متمانەمان پێبەخشین بۆئەوەی لە نەخۆشخانەكان پێمان بڵێن برۆن بۆخۆتان سەیارە دابین بكەن ئیسعافەكەی ئێمە دەبڵی نیە؟
من تێناگەم لەنێو ئەم هەموو گەندەڵی و بێبەرنامەیی و بێسیستەمیەی نێو كایەی تەندروستی كێیە ئەوەی جورئەت ئەكات و ئەڵێت شتی  باش كراوە؟